Nei, nei, nei!

Ok, eg veit ikkje om nokon gidd lese dette, eg forstår at folk fell av lasset når det går eit halvt år mellom postane, men eg har noko på hjartet som eg må dele med dykk, og det er korleis ein ikkje skal drive restaurant.

Her om dagen skein sola, byen var varm og klam, men som det seg hender vert ein svolten likevel. Kvar er det fint å gå på ein varm sommardag, tenkjer ein, og tenkjer på fine uteserveringar. Kan hende tenkjer ein på å gå på Verftet, der det er stor uteservering, kjempefin utsikt, lett vind frå sjøen og lovnader om topp stemning. Dette tenkte eg og mine to svoltne vener denne varme ettermiddagen, og sette kursen mot Usf verftet og uteserveringa på Kafé Kippers.

Denne ettermiddagen midt i veka var ikkje kaféen meir enn litt over halvfull, og me fekk oss eit bord med parasoll. På menyen hadde dei tre hovedrettar og ei lengre liste med smårettar, og to dessertar. Den eine svoltne venen valde hovedretten med steinbit, sjølv gjekk eg for hamburgeren, som også var ein av hovedrettane, og tredjemann bestemte seg for retten "snack" frå lista med smårettar.

Etter at vi hadde bestilt var det berre å setje seg å vente. Og vente. Og vente. Og vente. Og vente. I over ein time. Då vi var på veg inn for å (ein må bestille inne ved disken) for å høyre kva det var som tok så lang tid var maten endeleg på veg. Iallefall mesteparten av han. Med snackretten var det skryt i menyen om det gode brødet som skulle følge med fatet med spekeskinke, god ost og oliven. Dette hadde servitøren ikkje teke med til bordet, og då kafégjesten spurte etter det spurte han sløvt om han ikkje hadde teke det med? Eg meinar: Makan! Då hadde vel ikkje gjesten spurt!? Brødet dukka då omsider opp, og snackretten var jo god.

Det samme gjaldt for øvrig steinbiten. Den smakte godt, men å kalle det ein hovedrett ville vere å ta for hardt i. Den besto av eit passeleg stykke fisk med saus på. Og det var nærast det. Litt potet, bittelitt grønt ved sida av, men veldig lite. Eg angrar på at eg ikkje fotograferte denne retten, for den var nærast ein vits, det var så lite mat. Veninna mi vart skuffa, men ikkje mett.

Biletet er frekt stole frå sib.no inntil eg skaffar mitt eige.

Og hamburgeren? Ja den var kald. Eg trur nok ikkje vi hadde mangla samtaleemne sjølv om servicen ikkje hadde vore så slett, men det kjekkaste med å ete på Kippers var nok å snakke stygt om dei tilsette. Som om ikkje servicen var ille nok opplevde eg at dei som jobba der byrja å krangle seg i mellom då ein mann kom inn for å klage på at han og følget hans hadde fått maten sin med eit sånt tidsinervall at nokon var ferdige å ete då dei andre fekk maten sin. Det å byrje å krangle framfor gjestene er pinleg og uprofesjonelt, og nokon burde ha gitt denne håpluse gjengen ein oppstrammar. Eg lurar på korleis dei hadde takla det om uteseveringa og kafeen hadde vore full.

Etter at vi hadde ete den vesle og kalde maten vår kom det to ulike servitørar bort til bordet vårt med dessert vi ikkje hadde bestilt og spurte om han skulle til vårt bord. Sånn i ettertid tenkjer eg at me berre skulle ha svart ja.

Matskattar

Her i går var eg saman med skulen på ein ekspedisjon rundt om på gardar i bergensområdet for å sjå på lokale matprodusentar. Turen gjekk mellom anna innom gardsbutikken på Stend, som er heilt fantastisk. Dei har ein del eigenproduserte varer, men sel også lokalprodusert mat frå ymse stader i Hordaland. Eg måtta sjølvsagt handle litt, og på (det dårlege) biletet ser du ost frå Krokeide, Nylagte egg frå Stend, ramslaukpure frå Øystese samt urtesalt og ein liten, kvass chilisjokolade (kjempegod!). I tillegg har dei mykje kjøt, frukt og grønnsaker, hermetikk, saft og syltetøy, sjokolade, frø og sikkert ein heil del eg ikkje fekk med meg. Dei har til og med økologisk iskrem. Eg hadde ikkje høve til å prøve den i denne omgang, men håpar at sjansen byr seg ein annan gong. For dei som er optekne av berekraftig og økologisk mat er denne butikken eit "must", men eg vil anbefale alle som likar og er opptekne god mat å ta seg ein tur. Matvrak (an)befalar!

Fylt ytrefilet

Eg fann ein sånn First price ytrefilet på butikken. Han vog ein 6-700 gram, og eg tenkte: "Kva kan eg gjere med deg slik at du blir awesome? Eg trur eg skal lage hol i deg og fylle deg med noko digg". Mange steilar kanskje når dei ser First-pricemerket, men med god omsorg og rett stell kan det billige kjøtet bli skikkeleg godt. For det første så må ein ta kjøtet ut av kjøleskåpet i god tid før ein skal tilberede det. Eg tykkjer kaldt kjøt vert gruelig seigt om ein til dømes pannesteiker det når det kjem rett frå kjøleskåpet. Det senkar temperaturen i steikepanna slik at du ikkje lenger har høg nok temperatur til steiking, så kjøtet bør vere romtemperert før ein går i gang. Dette går an å jukse seg til dersom du er svimete. Dersom kjøtet er innpakka i vanntett vakuumplast kan du legge heile stasen i lunka vannbad (men absolutt ikkje varmt). Dersom det er innpakka i plastfolie eller noko kan du legge det på komfyren medan steikeovnen står på. Men ver fornuftig og ikkje slå på kokeplatene.

Men uansett: Her kjem ein framgangsmåte til å lage fylt ytrefilet. Det er slett ikkje vanskeleg, men det ser jævlig imponerande ut dersom du skal ha gjester.

Du treng:

Eit stort stykke ytrefilet (over eit halvt kilo og min. 200 gram per pers.)

125 gram naturell kremost

Ein halv desiliter finhakka persille

Salt, pepar og smør til steiking

Ein spiss og kvass kniv (fx ein fileteringskniv)

Bomullshyssing og aluminiumsfolie

Steiketermometer

Skjer ei lomme i kjøttstykket med den spisse og kvasse kniven. Dette tek du på gefühlen, men ver forsiktig så du ikkje skjer hol i kjøtet eller deg sjølv. Bland persillen og osten godt, og stapp det inn i lomma i kjøtet. Fordel det så godt du kan. Prøv å sy igjen litt med bomullstråden. Det er vanskeleg, men treng ikkje vere supergrundig. Gni inn overflata med salt og pepar og brun alle sidene på kjøtet i steikepanna. Legg det så i eldfast form. Eg laga ei aluminiumsfoliestøtte som eg la under opninga for å heve henne litt, i håp om at fyllet å ikkje ville renne ut (minst eit av tiltaka virka, men eg veit ikkje om det var syinga eller hevinga). Så stakk eg eit steiketermometer inni og hadde det i ovnen på 175°C til kjøtet var 65-70°C. Lat det kvile i 10 minutt etter at du har teke det ut av ovnen. Server med ting du likar. Eg brukte ovnssteikte poteter, kokt brokkoli og ein dressing av rømmekolle, lettmajones, kvitløk og salt til potetene. Saus trengst ikkje til kjøtet, då fyllet fungerar litt som saus.

Jævlig sunn fastfood

Du veit at når morgondagen kjem har du det travelt. Men det er måndag og du har lova deg sjølv at du skal starte eit nytt og betre liv. Eller du har dårleg samvit fordi du igjen kjem til å fôre ungane dine med TOROprodukt eller noko. Ikkje fortvil, redninga er nær. På søndagen har du nemleg teke opp ei blokk med frosen fisk frå frysaren. Jaha, seier du, frosen fisk er kanskje sunt, men det er jo gørrkjedeleg og ikkje et ungane det heller. Velvel, ikkje berre skal dei ete fisk, dei skal ete grønsaker òg. Det som er genialt er nemleg å la ungane lage sin eigen mat (vi som er vaksne og likar fisk og grønnsaker treng berre vite at dette er god og sunn mat, så vi treng ingen spesiell motivasjon, anna enn at det er kjapt å lage).

Dersom du har tint fisk oppskoren i bitar og eit lite utval grønnsaker, kan du la ungane velje sjølv kva dei skal ha i middagspakka si. Det du skal lage til middag i morgon er sjølvsagt fisk i folie, og ved å pakke inn fisken og grønnsakene i folie og steike heile greia i ovnen så mistar du heller ikkje vitaminer og slikt, dersom du er oppteken av det. For å vege opp for sunnheita til denne retten kan du servere rømmedressing til. Mmm.(det finst forrsten pakkar med blanda torsk, sei og lakseterningar i frysedisken på butikken (300 gram). Ein sånn passar til to vaksne).

Oppskrift per vaksne person:

150 g fisk i bitar
ein passeleg stor haug med grønnsaker (fex brokkoli, purre, løk osb. ta det du likar)
eit par sitronskiver (skrell sitrona)
salt, pepar eller anna krydder du likar

Riv av eit passe stort stykke aluminiumsfolie. Legg grønnsakene oppå foliebiten, legg fisken oppå grønnsakene, ha på litt salt og pepar og ha sitronskivene på øvst. Pakk inn i folien og ha i ovnen på 200 °C i ein halvtimes tid. Server med poteter eller kanskje ris, dersom du er risentusiast.

Til rømmedressingen tek du ein halv boks lettrømme, 1-2 ss lettmajones, ½ ts salt og sitronskal frå sitrona du skal skjere i skiver. Bland og la stå litt.

Voila! Du har lettvint kvardagsmiddag.

Donald som festmiddag

Det vert mange billige og keisame middagar i kvardagen, og det er ikkje så spanande å verken skrive eller lese om at eg varmar opp ein boks bønner. Men no har det vore helg, og middag extravaganza. På laurdag laga eg and. And er ganske dyrt å kjøpe i butikken, men du verden kor godt det er. Det billigaste alternativet er kanskje å kjøpe ei heil and, for å kjøpe lår eller bryst i ferdig oppskorne bitar er heilt sinnsjukt dyrt, og eit andebryst kostar gjerne det sammesom ei heil and. Med andre ord vart det heilsteikt and, eg kallar ho And à la Astrid, for eg har kome fram til tillagingsmetoden sjølv, men har fått hjelp av Ingrid Espelid Hovig sine kokebøker til å finne ut korleis ein skal få fuglen jamnt steikt.

Å få ei heil and jamnt steikt kan vere ei utfordring, for anda har meir kjøt på låra, og då er det fort gjort at brystet vert tørt før låra er gjennomsteikte. Dette kan løysast ved skjere brystet av anda når det er ferdigsteikt, men dette er ikkje ei spesielt god løysing tykkjer eg. Då er det betre å snu anda medan ein steiker henne. I tillegg er det lurt å stappe anda med fukt og feitt for å unngå at ho tørkar under steiking. Juster steiketid etter storleiken på anda. Anda mi var 2,4 kg, og eg steikte henne i 20 minutt påkvar side og 40 minutt på brystsida. Eg fekk ikkje skinnet sprøtt, men det kan sikkert løysast ved å setje henne lenger opp i ovnen på høgare temperatur dersom det er viktig for deg. Eg hadde ikkje teke sjansen i mi frykt for å tørke ut kjøtet. Eg laga to stuffingar, ein som eg stappa inn i fuglen og ein eg serverte ved sida av. Tanken var eigentleg å ha ein stuffing med salami inni anda, men eg ombestemte meg og hadde den ved sida av. Denne oppskrifta passar til fire personar, eller til middag to dagar på rad for to. Lurar du på noko kan du spørje meg i kommentarfeltet her, eller på Facebook der eg finst som Matvrak Mateglagar. Legg du meg til som ven får du oppdateringar når det dukkar opp noko nytt på bloggen.

Til And à la Astrid treng du:

1 and utan innmat
Smør
1, 5 eple
1 halv pose tørka aprikosar

Stuffing ved sida av:

1 halv pose tørka aprikosar
1 eple
75 g salami

Saus

1 ss smør
1 ss kveitemjøl
3 dl buljongkraft
Mjølk
Steikesjy/feitt frå anda

Legg aprikosane i bløyt. Eg innbiller meg at det går fortare dersom eg brukar varmt vatn, så eg varmar vatnet i vasskokaren. Eg veit ikkje om det faktisk er tilfellet, altså. Eg berre nemner det. La dei ligge i omlag ein halvtime. Finhakk dei og eple og bland inn ei spiseskei smør som du har smelta. Skyll og tørk av anda, og stapp frukt og smørfyllet inn i henne. Knyt saman beina (eg prøver å passe på at eg «sperrar inne» det fuktige fyllet i fuglen) og gni anda inn med smelta smør. Eg knytte og ein hyssing rundt anda for at vengene skulle ligge inntil og forhåpentlegvis ikkje tørke ut.

Så set du anda nederst i ovnen som er 225°C varm med det eine låret opp. La ho stå slik i 20 minutt. Ta anda ut av ovnen og snu henne, og steik henne så med det andre låret opp i 20 minutt. Neste gong du tek anda ut, legg henne ned med brystet opp, og stikk inn eit steiketermometer. Steik henne til brystet er 65-70 grader (eller mindre, om du likar henne raud/rosa) det tek 30-40 minutt. Du har no ei steikt and (her er steiketermometeret i låret, eg sette det i når eg var ferdig for å sjekke temperaturen sånn for sikkerheits skuld. Det er ikkje nødvendig, altså).

Til stuffingen ved sida av gjer du berre som med stuffingen inni, berre minus smør og med 75 gram finhakka salami. Set i ovnen i ca 20 minutt. Eg sette anda litt opp i ovnen så eg fekk plass til stuffingen under.



Sausen er i grunnen berre halvbruna smør- og mjøljamning, spedd med buljong og mjølk, og tilsett litt av feittet/sjyen etter andesteikinga. Eg er ganske feig når eg skal brune saus, så han vert alltid alt for ljos (men i røynda var sausen på biletet mørkare enn han ser ut her, altså), men smakar godt for det. Det går jo an å ha litt sukkerkulør i og, dersom det er viktig for deg at sausen er litt brun.



Alt dette her er knallgodt med potetstappe og rosenkål til. Noko å tenkje på neste gong du har noko å feire? Det går jo også fint å lage ein rimelegare variant der ein byter ut anda med ein kylling, det vert og eit festmåltid, men eit heilt anna eit, ettersom kylling og and smakar ganske så ulikt. Men eg torer seie at dette tilbehøret vil passe fint til kylling likevel.

Janssons Frestelse

Når det kjem til fisk er eg sørgeleg lite kreativ. Eg er glad i fisk, men han vert som regel steik eller kokt og servert med kokte poteter og passande grønnsaker og saus. Men no har det jo nett vore jol, og då må ein jo flotte seg litt. Eg likar å lage Janssons Frestelse (frestelse er svensk for freisting, må vite) ein av joledagane, men freistinga kan jo etast når som helst elles, men passar kanskje best om vinteren ettersom ho ber eit visst preg av sikringskost(som de ser av ingrediensane er ikkje Jansson freisting slankemat). Ein skal vel eigentleg bruke svensk ansjos til denne retten, men eg er ikkje så nøye på det. Med ein liten boks juleansjos (130 gram) tykkjer eg at resultatet vert plenty vellukka.

Du treng:

Ca eit kilo poteter
Ein løk (litt stor)
Ein boks ansjos (130 g filet)
Ein boks mat- eller kremfløyte
Smør
Strøkavring

Skrell potetene og skjer dei i skiver. Legg eit lag med halvparten av potetskivene (sånn litt på skrå over kvarandre, eg skulle hatt eit bilete, orsak) i botn av ei smurt eldfast form. Skjer løken i i ringar og legg løkringane oppå potetene. Fordel ansjosfileten over løken og legg over resten av potetene. Hell over fløyten (og litt av laken til ansjosane) og ha strøkavring på toppen. Oppå dette igjen legg du nokre klattar med smør. Steik på 200°C i ein knapp time. Janssons Frestelse kan etast som hovedrett, eller som tilbehør til annan mat. I Sverige et dei visstnok pølser til, men eg kan ikkje sjå at det er nødvendig når ein har ein feit og velsmakande rett i potetforma. Eg har forresten innført glutenfritt som tag, og satsar på å få lagt inn på eldre oppskrifter i løpet av kort tid. Denne retten er forresten ikkje glutenfri, grunna strøkavringen. Men han kan jo sløyfast...

Redigering: Eg har lagt inn "glutenfri" merking på ein del rettar, med det er ikkje alle eg tek sjansen på å gjere det med, dersom eg har nytta ein rar saus eller noko som eg ikkje er heilt sikker på om inneheld mjøl, det kan likevel hende at ein del av rettane er glutenfrie for det. Dessutan er det ein del av rettane som kan justerast litt, som shepherds pie. Eg reknar med kveitemjølet som vert nytta til jamning kan sløyfast (berre hugs å bruk mindre væske) eller erstattast med høveleg glutenfri erstatning.

Sildesalat

Mange tykkjer sild høyrer jola til. Eg er einig (men tykkjer sild er godt året rundt), og lagar sildesalat til jol kvart år. Det er enkelt, og kjempegodt på skiva til jolefrukostane. Eg har i:

1 beger lettrømme
1 pose lettmajones
1 glas apetittsild
1 purre
4 hardkokte egg
Sylta raudbetar

Bland majonesen og rømmen godt. Skjer opp silda, purren, egga og raudbetane i høvelege bitar og bland det oppi dressingen. Skikkeleg kjapt med andre ord. Eg var nesten tom for raudbetar då eg laga salaten på biletet, og fekk ikkje den flotte rosafargen som salaten brukar å ha. Men han smakte godt likevel!